Wchodzi w życie tzw. ustawa „inwigilacyjna”
Dodano: 04-02-2016 w kategorii: Zasady przetwarzania danych osobowych. Dodane przez: dr Dominik Lubasz.

Prezydent podpisał nowelizację ustawy o policji. Ustawa wejdzie w życie 7 lutego. Spotkała się z krytyką m.in. RPO, GIODO, KRS, Panoptykonu i Rady ds. Cyfryzacji. Dlaczego budzi tak duże kontrowersje?

Przyjęta przez Sejm i Senat propozycja zmian, zakłada rozszerzenie katalogu elementów kontroli operacyjnej, wskazując, że jest ona prowadzona niejawnie i polega na zdobywaniu i utrwalaniu:

1. treści rozmów prowadzonych przy użyciu środków technicznych, w tym za pomocą sieci telekomunikacyjnych (podsłuchy)
2. obrazu lub dźwięku osób z pomieszczeń, środków transportu lub miejsc innych niż miejsca publiczne (monitoring)
3. treści korespondencji, w tym prowadzonej za pomocą środków komunikacji elektronicznej (sms, e-mail)
4. danych zawartych w informatycznych nośnikach danych, telekomunikacyjnych urządzeniach końcowych (np. w telefonie, tablecie, komputerze etc), systemach informatycznych i teleinformatycznych oraz
5. zdobywaniu dostępu i kontroli zawartości przesyłek.

Zmiany dla przedsiębiorców

Nowela krytykowana jest m.in. za to, że wprowadza kolejne obciążenia dla przedsiębiorców.

Do tej pory art. 19 ust. 12 ustawy o policji zakładał, ze podmioty wykonujące działalność telekomunikacyjną oraz podmioty świadczące usługi pocztowe są zobowiązane do zapewnienia na własny koszt warunków technicznych i organizacyjnych umożliwiających prowadzenie przez policję kontroli operacyjnej. Rozwiązanie, w którym koszty działań umożliwiających kontrolę operacyjną ponosi przedsiębiorca są więc już znane ustawie.

Nowelizacja rozszerza jednak katalog podmiotów obciążonych tym obowiązkiem także na usługodawców świadczących usługi drogą elektroniczną. Dzięki zastrzeżeniom do projektu, w wersji przyjętej przez Sejm znalazło się złagodzenie tego wymogu w stosunku do mikro- i małych przedsiębiorców świadczących usługi drogą elektroniczną. Podmioty te muszą zapewnić warunki techniczne i organizacyjne umożliwiające policji prowadzenie kontroli operacyjnej, ale tylko stosownie do posiadanej infrastruktury. Nie zmienia to jednak faktu, że nowela zakłada nowe obowiązki dla branży e-commerce.

Ponadto, nowela przewiduje wprowadzenie nowego art. 20c., zgodnie z którym w celu zapobiegania lub wykrywania przestępstw albo w celu ratowania życia lub zdrowia ludzkiego bądź wsparcia działań poszukiwawczych lub ratowniczych, policja może zdobywać dane niestanowiące treści odpowiednio, przekazu telekomunikacyjnego, przesyłki pocztowej albo przekazu w ramach usługi świadczonej drogą elektroniczną, czyli dane telekomunikacyjne, dane pocztowe i dane internetowe oraz może je oczywiście przetwarzać bez wiedzy i zgody osoby, której dotyczą. Także te dane przedsiębiorca musi udostępnić nieodpłatnie, nawet na ustne żądanie policjanta, o ile legitymuje się on pisemnym upoważnieniem.

Dane internetowe

Nowela zakłada obowiązek prowadzenia przez służby rejestrów wystąpień o uzyskanie danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych zawierające informacje identyfikujące jednostkę organizacyjną policji i funkcjonariusza policji uzyskującego te dane, ich rodzaj, cel oraz czas, w którym zostały uzyskane. Nie przewiduje jednak obowiązku uzyskiwania zgody sądu na pozyskiwanie takich danych.

A ich zakres jest bardzo szeroki - pod pojęciem samych danych internetowych mieści się katalog danych z art. 18 ust. 1-5 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną:

1. nazwisko i imiona usługobiorcy;
2. numer ewidencyjny PESEL lub numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
3. adres zameldowania na pobyt stały;
4. adres do korespondencji,
5. dane służące do weryfikacji podpisu elektronicznego usługobiorcy;
6. adresy elektroniczne usługobiorcy;
7. inne dane niezbędne ze względu na właściwość świadczonej usługi lub sposób jej rozliczenia;
8. inne dane dotyczące usługobiorcy, które nie są niezbędne do świadczenia usługi drogą elektroniczną ;
9. dane eksploatacyjne (czyli oznaczenia identyfikujące usługobiorcę czy zakończenie sieci telekomunikacyjnej lub system teleinformatyczny, z którego korzystał usługobiorca, informacje o rozpoczęciu, zakończeniu oraz zakresie każdorazowego korzystania z usługi świadczonej drogą elektroniczna, informacje o skorzystaniu przez usługobiorcę z usług świadczonych drogą elektroniczną).

Rozmowa kontrolowana

Nowelizacja zakłada kontrolę nad zdobywanymi przez policję danych telekomunikacyjnych, pocztowych lub internetowych już po fakcie, poprzez przekazywanie sądowi okręgowemu półrocznych sprawozdań. Służby wskazywać mają:

1. liczbę przypadków pozyskania danych telekomunikacyjnych, pocztowych lub internetowych oraz rodzaj tych danych;
2. kwalifikacje prawne czynów, w związku z zaistnieniem których wystąpiono o dane telekomunikacyjne, pocztowe lub internetowe, albo informacje o pozyskaniu danych w celu ratowania życia lub zdrowia ludzkiego bądź wsparcia działań poszukiwawczych lub ratowniczych.

W ramach tej kontroli, sąd może zapoznać się z materiałami uzasadniającymi udostępnienie policji danych, a następne poinformować organ policji o wyniku kontroli w ciągu 30 dni od jej zakończenia. Wskazuje się, że jest to kontrola iluzoryczna i niespełniająca wymogów, wyznaczonych w powołanym orzeczeniu TK, a także nie uwzględnia dorobku orzeczniczego ETPC oraz TSUE, wymagających uprzedniej kontroli sądowej dla takich czynności.

Dostęp do danych bez nadzoru

Prace nad nowelizacją ustawy w zakresie zasad, trybu i sposobu prowadzenia kontroli operacyjnej wymusiło orzeczenie TK. 30 lipca 2014 roku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że zasady inwigilacji przez służby specjalne są niezgodne z konstytucją. TK orzekł o niekonstytucyjności kilku przepisów ustawy o policji, które zgodnie z wyrokiem utracą moc 6 lutego br.

Trzeba jednak pamiętać, ze Trybunał zarzucił przepisom przede wszystkim brak niezależnego, zewnętrznego mechanizmu kontroli nad działaniem służb w zakresie pozyskiwania danych telekomunikacyjnych. Wprowadzane właśnie zmiany nadal nie przewidują mechanizmów niezależnej kontroli nad służbami i zapewniają łatwy dostęp do danych telekomunikacyjnych i internetowych bez należytego nadzoru.

Autorzy:

Katarzyna Witkowska oraz dr Dominik Lubasz

Przeczytaj:

http://www.giodo.gov.pl/1520217/id_art/8994/j/pl/

https://mc.gov.pl/files/rdc_uchwala_nr_10_ws._proj.

---

Zapraszamy w dniu 17.03 o godz. 11.00 na debatę: Nowelizacja ustawy o Policji. Kontrowersje, którą organizuje Kancelaria Lubasz i Wspólnicy wspólnie z Gazetą Wyborczą.

Odbędzie się ona pod Honorowym Patronatem prof. dr hab. Agnieszki Liszewskiej - Dziekana Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego.

Więcej: Debata: Nowelizacja Ustawy o Policji. Kontrowersje

bezpieczeństwo danych